گونه شناسی کارکرد سیاق در رفع ابهام از ظاهر آیات

Authors

ولی الله نقی پورفر

رضا حاج خلیلی

abstract

سیاق، به عنوان چارچوب و فضایی که پیام الهی در آن صورت یافته، در رفع ابهام از ظاهر آیات، کارکرد اساسی دارد. کارکرد سیاق، بر اصول بنیادی وحدت پیکر و عدم تعارض آیات قرآن استوار است. در صورت فراهم بودن شرایط کارکرد (وحدت موضوع و وحدت جهت موضوع)، قرینه های متّصل و منفصل کلام بستر ظهور سیاق قرار می گیرند. با ظهور ابهام در کلام، یا قرینه ای دالِّ بر رفع آن وجود دارد و یا ندارد. در صورت وجود، یا متّصل است و یا منفصل. متّصل یا درونی است و یا بیرونی. درونی یا لفظی است و یا لُبّی. و بیرونی یا قبل از کلام قرار دارد و یا بعد از آن. منفصل یا در همان سوره است و یا در سُوَر دیگر. با این مبنا در مقالة حاضر، پس از بیان دو اصل بنیادی وحدت پیکر و عدم تعارض آیات، به تبیین قرائن کلام پرداخته و با این مبانی تعریف سیاق ارائه گردیده است. سپس، شرایط کارکرد سیاق را معرّفی و محدودة کارکرد آن را با طرحی نوین، در پنج گونه به بحث و بررسی نشسته ایم:  1- قرینة پیوسته، مؤیّد معنای ظاهر؛ 2- قرینة پیوسته، خلاف معنای ظاهر؛ 3- قرینة گسسته، مؤیّد معنای ظاهر؛ 4- قرینة گسسته، خلاف معنای ظاهر؛ 5- عدم وجود قرینه.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

گونه شناسی سیاق در تفسیر المیزان: صورت بندی و کارکرد

تفسیر جامع المیزان فی تفسیر القرآن با القرآن یکی از برجسته ترین تفاسیر شیعی سده اخیر به شمار می آید. قرآن محوری و پایبندی به روش تفسیر قرآن به قرآن، ویژگی شاخص این تفسیر است. اگرچه روش تفسیر قران به قرآن کم و بیش در برخی تفاسیر قدیم و جدید نیز دیده می شود، ولی میزان توجه به این روش در تفسیر المیزان از نظر کمی و کیفی تا حدی است که می توان آن را پدیده ای ممتاز و نقطه عطفی در تاریخ تفسیرنگاری به ش...

full text

آسیب شناسی تطبیق قاعده سیاق در تفسیر آیات قرآن

چکیده «سیاق» از جمله قرائنی است که در فهم قرآن بسیار موثر بوده و در تفاسیر معاصر بیش از پیش به آن توجه شده است. با این وصف زوایای مختلف آن، دقیقاً معلوم نگردیده است و مفسران، هر یک با ذهنیت خاصی که از سیاق داشته­اند، به استفاده از آن پرداخته­اند. از این رو ابهامات موجود، علاوه برآن که به بهره­بری از این قاعده آسیب می­رساند، نقد و بررسی صحت و سقم نظرات مفسرانی که این قاعده را به کار گرفته­اند م...

full text

بررسی ضرورت رفع ابهام از مفاد قرارداد

چکیدهدر میان نظام های حقوقی اتفاق نظر وجود دارد که قرارداد مبهم امکان اجرایی ندارد و در نتیجه، باطل است؛ این اتفاق در جایی منجر به اختلاف می شود که بخواهیم حدود ابهام و مفاد قراردادی مشمول آن را تعیین کنیم؛ آنگاه هر نظام حقوقی نظر خاصی را در خصوص میزان ابهام سبب بطلان در مورد موضوع، عوض و سایر شرایط عقد دارد. در نظام حقوقی ایران، فقها ابهام سبب غرر را ملاک قرار می دهند و حقوق دانان میان معین بو...

full text

کارکرد سیاق در فهم آیات متشابه لفظی در محاورۀ خداوند و ابلیس

تشابه لفظی و تکرار داستان­های قرآن از جمله مواردی است که می­توان با تأمل بر نقش سیاق به تحلیل آن پرداخت. پژوهش پیش­رو با بررسی کارکرد سیاق به تبیین علل تکرار داستان آفرینش در قرآن پرداخته­است. از این­رو با توجه به نقش محوری ابلیس در سوره­های اعراف، حجر، اسراء و ص، قرائن پیوستۀ لفظی و غیرلفظی این آیات مورد توجه قرار گرفته ­است. یافته­های پژوهش، حاکی است که با وجود تکرار برخی عبارات در ظاهر این آ...

full text

معناداریِ بخشی از آیه یا آیات، هم در سیاق و هم خارج از سیاق

یکی از قرائن مهم در فهم هر آیه، توجه به سیاق آن است. مفسران آنجا که پیوستگیِ نزول آیات ثابت گردد، در حجیت سیاق و تأثیر معنائیِ آیات در یکدیگر هم داستانند. اما آنجا که پیوستگی اثبات نشود، یک آیه یا یک مجموعه ایات را مستقل از سیاق شمرده و بدون توجه به بافت، تفسیر می کنند. گذشته از این دو، مقاله حاضر به شاخه سومی پرداخته که هر دو قسم فوق را شامل می شود. این پژوهش با روش تحلیلی ثابت می کند که در پرتو...

full text

رفع ابهام از قراردادها در حقوق مدنی

چکیده: قرارداد نهاد مرسوم ایجاد ارتباط بین افراد و ابزار اصلی توزیع ثروت در یک جامعه است. این هدف در صورتی امکان پذیر است که این نهاد حقوقی عاری از ابهام و نقص باشد. گرچه این غایت مطلوب است اما تحقق آن مطلق نیست، بلکه در اثر عوامل گوناگون یک قرارداد در صحنه اجرا دچار ابهام می گردد که در این صورت باید به ابزار خاص آن تمسّک جست. دو نهاد تفسیر و تکمیل قرارداد در همین راستا ایجاد گردیده اند. تفسیر...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
کتاب قیم

Publisher: دانشگاه یزد

ISSN 2251-6026

volume 1

issue 2 2011

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023